Tìm hiểu về các loại trà xanh truyền thống của Nhật Bản
Không chỉ là loại trà dùng trong nghi lễ Trà đạo Nhật Bản nổi tiếng khắp thế giới, matcha còn được dùng làm nguyên liệu trong chế biến nhiều món đồ ngọt như bánh, kem,…
Tuy nhiên, không chỉ có matcha, ở Nhật còn có rất nhiều loại trà xanh khác như Houjicha, Gyokuro, Kukicha,... với những công dụng tuyệt vời như chống ung thư, ngăn ngừa lão hóa, giảm cholesterol,…
Nếu có cơ hội đến Nhật Bản sao bạn không thử thưởng thức những loại trà độc đáo này, chắc chắn bạn sẽ tìm được hương vị trà yêu thích của chính mình cũng như những món quà đặc trưng của Nhật Bản để dành tặng bạn bè và người thân đó. Hãy đọc kỹ bài viết dưới đây để cùng tìm hiểu về các loại trà xanh truyền thống của người Nhật nhé!
Đặc trưng trà xanh của Nhật Bản
Hầu hết trà sản xuất tại Nhật Bản là "trà xanh". Sự khác biệt quan trọng nhất giữa trà xanh Nhật Bản và Trung Quốc là ở Nhật, lá trà được xử lý bằng phương pháp hấp để ngăn chặn sự oxy hóa sau đó được đem sấy khô (ngoại trừ một số vùng ở Kyushu sử dụng kỹ thuật rang trà), trong khi đó trà Trung Quốc chủ yếu được sản xuất theo phương pháp rang.
Ở Nhật Bản, thời gian thu hoạch trà là vào mùa xuân, bắt đầu sớm nhất tại khu vực phía Nam sau đó đi dần lên phía Bắc. Mặc dù đều cùng là trà xanh, nhưng tùy vào quy trình trồng và cách chế biến lại tạo ra những loại trà khác nhau. Trong bài viết này, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về 15 loại trà xanh phổ biến nhất ở Nhật nhé!
1. Sencha
Sencha (Tiễn trà) là một loại trà xanh phổ biến nhất của Nhật Bản, chiếm khoảng 80% sản lượng trà được sản xuất tại Nhật Bản. Sencha được làm từ lá trà xanh, trồng trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời và thu hoạch những lớp lá non trên cùng. Những búp trà sau khi thu hoạch phải được xử lý hấp ngay để không lên men và ngăn chặn sự oxy hóa.
Sau đó, các lá trà được chà xát và làm khô bằng khí nóng cho đến khi trọng lượng giảm xuống còn khoảng 30%. Sau đó, các búp trà được vò tạo thành những búp hình nón và sấy khô cho đến khi đạt thành phẩm bằng khoảng 20% trọng lượng ban đầu.
Việc hấp trà làm cho diệp lục có trong lá trà không bị phân hủy giúp cho búp trà trở nên mềm mại dễ chuốt thẳng và trà có màu xanh đặc trưng.
Tùy theo thời gian hấp trà, người ta chia sencha thành 5 loại khác nhau là Asamushi Sencha (trà sencha hấp sơ), Chumushi Sencha (trà sencha hấp vừa), Fukamushi Sencha (trà sencha hấp kỹ), Tokumushi sencha (trà sencha hấp lâu) và Gokumushi sencha (trà sencha hấp hai lần).
Cách pha trà sencha: hãm 4gr trà với 100ml nước ở nhiệt độ 80 độ trong vòng 30 giây ~ 1 phút.
2. Gyokuro
Khác với trà Sencha, Gyokuro là loại trà xanh được trồng trong bóng râm của vườn phủ lưới khoảng 2-3 tuần trước khi thu hoạch. Lá trà được che trong bóng râm giúp hạn chế quá trình sản xuất catechin từ axit amin do đó khiến hương vị trở nên đậm đà hơn.
Ngoài ra, phương pháp này cũng giúp giữ được màu xanh của lá trà, khiến khi pha lên nước trà có màu xanh ngọc bích. Sau khi thu hoạch, lá trà được hấp và sấy khô khoảng 2-3 lần (mỗi lần trong khoảng thời gian rất ngắn) sau đó được vo cuộn thành những búp trà nhỏ xíu.
Quá trình vo cuộn trà Gyokuro đều được làm thủ công bằng tay. Trà Gyokuro có mùi thơm và hương vị đậm đà hơn các loại trà xanh thông thường khác nên giá thành khá cao và được đánh giá là loại trà quý nhất ở Nhật.
Cách pha trà Gyokuro: hãm 6gr trà với 100ml nước ở nhiệt độ khoảng 60 độ trong khoảng 2 phút.
3. Kabusecha
Trà Kabusecha (trà phủ) là một loại trà xanh của Nhật. Tên của loại trà này bắt nguồn từ quy trình trồng trà, khi các cây trà được che phủ trong bóng râm trước khi thu hoạch từ khoảng một tuần đến 10 ngày bằng những chiếc ô rơm để hạn chế ánh sáng mặt trời.
Quá trình phủ bóng giúp trà Kabusecha có mùi vị dịu hơn, thơm ngon và màu sắc tinh tế hơn so với các loại trà sencha được trồng dưới ánh nắng trực tiếp. Tuy nhiên, so với trà Gyokuro thì trà Kabusecha không sánh bằng do loại trà này có thời gian trồng trong bóng râm ngắn hơn và thường được thu hoạch bằng máy trong khi Gyokuro thường được thu hoạch bằng tay.
Cách pha trà Kabusecha: hãm 4gr trà với 150-200ml nước ở nhiệt độ 80 độ trong khoảng 30 giây.
4. Tencha
Tencha là tên của những lá trà được sử dụng làm bột matcha trước khi được nghiền. Sau khi thu hoạch, lá trà được hấp rồi đem làm lạnh, sau đó sấy khô bằng cách thả rơi tự do vào một khoang không khí nóng từ trên cao.
Việc làm khô bằng luồng khí nóng này giúp lá trà thẳng và không bị co, gập, gãy giúp cho việc tách bỏ cuống và gân lá được dễ dàng. Tencha không được cho vào máy nhào, vò, cuộn như Sencha hay Gyokuro nên không dậy mùi thơm khi pha vào nước nóng nhưng lại giữ được nhiều hương thơm tự nhiên và tinh chất tối đa để nghiền thành bột matcha. Việc chế biến trà Tencha đạt chất lượng tốt hay không ảnh hưởng trực tiếp đến hương vị của matcha.
Cách pha trà Tencha: hãm 3gr trà với 120ml nước ở nhiệt độ khoảng 70-80 độ trong khoảng 2 phút.
5. Matcha
Matcha là loại trà nổi tiếng, đặc trưng của Nhật Bản, là “linh hồn” của nghi thức trà đạo truyền thống của người Nhật. Ngoài ra, bột matcha còn là nguyên liệu tuyệt vời để chế biến các món ăn như kem matcha, bánh ngọt matcha,… Matcha là loại trà xanh Tencha cao cấp được nghiền mịn bằng cối đá granite được thiết kế đặc biệt. Thành phẩm phải được nghiền đến kích cỡ 50 micromet và có màu xanh ngọc lục bảo.
Dựa vào chất lượng của matcha mà người ta phân loại matcha thành các cấp độ khác nhau. Đứng vị trí số một là loại trà thượng phẩm dùng trong nghi lễ trà đạo. Được làm từ những lá trà non nhất (còn toàn bộ phần thân và cành lá bị cắt bỏ) nên bột trà rất mịn, có màu xanh lá mạ sáng, cùng hương vị tinh tế, ngọt dịu tự nhiên và được bán với giá thành cao nhất.
Loại tiếp theo là loại matcha cao cấp được chế biến từ lá trà non của ngọn cây nên bột trà mịn và có hương vị không kém loại thượng phẩm là mấy, chỉ có điều khác là bột trà có màu xanh lá cây đậm hơn một chút. Cuối cùng là loại matcha công nghiệp chuyên dùng để chế biến đồ ăn, có giá thành rẻ nhất với bột matcha màu xanh đậm và vị hơi chát hơn do được sản xuất từ những lá trà phía mọc ở phía dưới của cây trà.
Cách pha trà Matcha: cho khoảng 5gr bột matcha vào bát, sau đó cho 80ml nước 70 độ vào và dùng chổi tre chuyên dùng để đánh trà.
6. Tamaryokucha
Tamaryokucha là một loại trà có quy trình sản xuất thô gần giống với trà Sencha nhưng thay vì chuốt thẳng búp trà ở khâu cuối cùng thì lá trà được cho thẳng vào lò sấy quay bằng gió nhiệt khiến trà có hình dạng cuộn tròn chứ không thẳng như trà Sencha. Tamaryokucha có hương vị thơm ngậy, không quá chát nên rất dễ thưởng thức. Trà Tamaryokucha được trồng nhiều ở miền Bắc, miền Trung khu vực Kyushu và đây cũng được coi là đặc sản của thành phố Ureshino, tỉnh Saga. Nếu bạn có dịp ghé qua đây đừng quên mua một ít trà Tamaryokucha về để thưởng thức cũng như làm quà nhé!
Cách pha trà Tamaryokucha: hãm 8gr trà với 120ml nước ở nhiệt độ khoảng 70-80 độ trong khoảng 1 phút.
7. Kamanobicha
Kamanobicha là loại trà được chế biến bằng phương pháp rang thô trong chảo nóng ở nhiệt độ cao thay vì hấp và xử lý nhiệt như các loại trà khác. Sau đó, những lá trà được cho vào máy nhào để cuộn những búp trà lại thành vòng xoắn tạo thành hình cây kim giống như trà Sencha. Tuy nhiên, ở Nhật loại trà được xao rang thế này không thực sự phổ biến và chỉ chiếm khoảng 5% tổng sản lượng tiêu thụ trên cả nước. Do được rang sấy nên Kamanobicha có hương vị gần giống trà Trung Quốc, ngọt dịu và chát hơn Sencha.
Cách pha trà Kamanobicha: hãm 8gr trà với 120ml nước ở nhiệt độ khoảng 70-80 độ trong khoảng 1 phút.
8. Kamairi tamaryokucha
Giống như Kamanobicha, Kamairi tamaryokucha cũng là là loại trà xanh được chế biến bằng phương pháp rang khô trên chảo ngay từ giai đoạn đầu. Đây là phương pháp chế biến trà từ thời xưa ở Nhật Bản có nguồn gốc từ Trung Quốc (từ thế kỷ XV, Nhật Bản đã dần chuyển sang phương pháp hấp trà). Kamairi tamaryokucha giờ được sản xuất chủ yếu ở khu vực phía Tây Nhật Bản và được chế biến theo phương pháp rang trong thời gian ngắn nên hơi đắng hơn các loại trà khác và lá trà không bị xoắn mà có hình dạng cuộn tròn.
Cách pha trà Kamairi Tamaryokucha: hãm 4gr trà với 100ml nước khoảng 80 độ trong vòng 30 giây ~ 1 phút.
9. Kukicha
“Kuki” trong tiếng Nhật nghĩa là “thân”, “cành” bởi trà Kukicha là loại trà làm từ những cành chồi non của cây trà, phần được tách ra trong quá trình chế biến trà Gyokuro và Sencha. Kukicha có mùi hương thơm thoang thoảng đặc biệt và vị ngọt thanh. Chất lượng của Kukicha phụ thuộc vào chất lượng cành trà, cành cây màu xanh thì cho thành phẩm loại trà có vị ngọt, cành màu nâu cứng thì vị đắng hơn. Thân của những cây trà dùng làm trà Gyokuro được đánh giá là thơm ngon nhất.
Cách pha trà Kukicha: hãm 8gr trà với 120ml nước ở nhiệt độ khoảng 70-80 độ trong khoảng 1 phút.
10. Mecha
Mecha là loại trà búp, được lựa chọn từ những búp trà non khi chế biến trà Gyokuro và Sencha, do đó đây được đánh giá là loại trà quý hiếm, cao cấp. Trà mecha là những búp trà non được chọn lựa kỹ càng, chứa nhiều hương vị trà, khi uống bạn sẽ cảm nhận được dư vị trà mạnh mẽ, lôi cuốn khó tả.
Cách pha trà Mecha: hãm 3gr trà với 120ml nước ở nhiệt độ khoảng 70-80 độ trong khoảng 40 giây.
11. Konacha
Konacha là loại trà được chế biến nghiền thành bột mịn từ tất cả những thành phần còn sót lại trong quá trình chế biến trà Gyokuro và Sencha, bao gồm vụn trà, búp trà, cành lá trà nhỏ,... Trà Konacha có màu xanh lá cây và hương vị khá mạnh, giá thành rẻ nên thường được phục vụ miễn phí trong các quán ăn.
Cách pha trà Konacha: hãm 4gr trà với 120ml nước ở nhiệt độ khoảng 70-80 độ trong khoảng 30 giây.
12. Genmaicha
“Genmai” trong tiếng Nhật nghĩa là gạo lứt, còn “cha” là trà. Genmaicha thực chất chính là trà xanh trộn lẫn với gạo lứt. Gạo lứt được chế biến bằng cách rang lên, sau đó đem ngâm vào nước để các hạt gạo nở bung ra, rồi đem trộn lẫn với trà Sencha đã được sấy khô. Genmaicha có vẻ ngoài độc đáo và hương thơm dễ chịu của trà pha lẫn với vị gạo rang. Đây là loại trà có hàm lượng caffeine thấp nên được khuyên dùng cho trẻ em và người già. Ngày nay, genmaicha được xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới.
Cách pha Genmaicha: hãm 4gr genmaicha với 200ml nước 90 độ trong khoảng 30 giây.
13. Bancha
Sau khi thu hoạch trà sencha từ cuối tháng 2 đến hết tháng 5, các lá trà non và những búp trà bắt đầu phát triển, lúc này chính là thời gian thu hoạch để làm trà bancha. Trà bancha có bốn loại tùy thuộc vào thời gian thu hoạch trong năm. Trà có chất lượng tốt nhất, được hái bằng tay vào tháng 5, chủ yếu thu hoạch những búp trà non ngon nhất, gọi là issabancha. Trà được thu hoạch vào tháng 6 gọi là nibancha, thu hoạch trong tháng 8 gọi là sanbancha và thu hoạch trong tháng 10 gọi là yonbancha. So với trà Sencha, trà Bancha chát hơn và không thơm bằng nên thường được dùng làm thức uống nhẹ sau bữa ăn. Ngoài ra, còn có một trường phái cho rằng trà bancha nghĩa là “trà muộn”, trà buổi tối vì “ban” trong tiếng Nhật nghĩa là "buổi tối", hay trà bancha còn là loại trà rẻ.
Cách pha trà Bancha: hãm 4gr trà với 200ml nước 90 độ trong khoảng 30 giây.
14. Houjicha
“Hoji” nghĩa là nhiệt độ cao. Hojicha là loại trà Sencha hay trà Bancha được rang sao ở nhiệt độ cao, khoảng 200 độ cho đến khi có màu nâu vàng đặc trưng sau đó được đem làm mát. Thành phần của Hojicha gồm lá trà và thân cành cây đã được chọn lựa trong quá trình sản xuất trà Sencha và Bancha. Hojicha có mùi thơm ngào ngạt, lưu lại rất lâu và rất dễ uống đối với tất cả mọi người.
Cách pha trà Hojicha: hãm 4gr trà với 200ml nước 90 độ trong khoảng 30 giây.
15. Shincha
Vào mùa đông ở Nhật rất lạnh, tuyết phủ khắp các nông trường trồng chè, lúc này đất đai được nghỉ dưỡng và các cây chè cũng đang ở trạng thái “ngủ đông”. Khi mùa xuân đến, thời tiết ấm dần lên, các búp chè đâm chồi phát triển mạnh mẽ. Những lá chè được hái đầu tiên vào mùa xuân rất tươi ngon và ngọt, có mùi hương tươi mát, đem lại sự sảng khoái. Loại chè này được gọi là “shincha” (trà mới) hay “ichibancha” (trà thứ nhất). Shincha thường chứa ít caffeine và catechin (chất tạo vị đắng) hơn các loại trà khác và chứa nhiều axit amin đem lại hương vị chát dịu nhưng để lại dư vị ngọt rất lâu, đem đến cho người thưởng thức một cảm giác khó quên.
Cách pha trà Shincha: hãm 4gr trà với 200ml nước 90 độ trong khoảng 30 giây.
Uống trà là một tập quán gắn liền với nhiều quốc gia phương Đông như Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, tuy nhiên thế giới lại biết đến Nhật Bản nhiều hơn với nghi thức trà đạo độc đáo. Ở Nhật, trà không chỉ là thức uống mà còn xuất hiện trong rất nhiều món ăn và những món tráng miệng khác. Bạn có thể tìm mua những loại trà Nhật ở các siêu thị, cửa hàng bán đồ lưu niệm hoặc các cửa hàng tiện lợi. Đây là một món quà lưu niệm thú vị để tặng người thân hoặc cho chính bản thân bạn, để mỗi khi uống trà bạn sẽ nhớ về những ngày tháng đáng nhớ ở nước Nhật.
(Theo tsunagujapan)
