MONYWA VÀ CHƯ TƯỢNG PHẬT ĐỒ SỘ
Myanmar hay còn gọi là Burma, một đất nước mới mở cửa với thế giới sau một thời gian dài bị cấm vận, cô lập bởi Mỹ. Chính sự cô lập đó khiến Myanmar trở thành điểm đến hấp dẫn du lịch nhất tại Đông Nam Á. Con người Myanmar rất thân thiện và hiền hòa, với khoảng 80% dân số theo đạo Phật, cùng nhánh Theravada với đạo Phật ở Lào và Thái Lan.
Bây giờ mời các bạn đọc một bài giới thiệu về:
MONYWA VÀ CHƯ TƯỢNG PHẬT ĐỒ SỘ.
Ít được du khách nước ngoài kể cả những người Việt mộ đạo biết đến, Monywa được nhiều người bản địa ca ngợi. Nên tôi lò dò tìm đến. Rồi ngỡ ngàng, không chỉ vì mỗi pho tượng Phật cao nhất thế giới hoành tráng đã bị tụt một hạng bởi tượng bên Tàu tiếm đoạt…
Vẫn im ắng hiền hòa cho đến những năm gần đây, khi cửa khẩu với Ấn nới lỏng, hàng hóa đường thủy đường sông về Mandalay đều ngang qua, Monywa bắt đầu sầm uất hơn. Nằm ở miền trung Miến, bên bờ đông dòng Chidwin xanh ngắt, làng nhỏ Monywa được sử sách nhắc đến từ 1758, trong cuộc chinh phục Manipura của quốc vương Alaungpaya (1714-1760), một trong ba vị vua lừng lẫy nhất xứ Miến. Tuy nhiên, ở dãy núi Pon Daung Pon Nya cách phố thị 25km, hóa thạch người tiền sử được tìm thấy từ 30 triệu năm trước, gần như cùng thời với di chỉ tìm thấy ở Ai Cập.
Trên đường chở tôi đến tượng Phật cao thứ hai thế giới, chú em xe ôm Nyau chợt rẽ ngang đường, khi tôi mới thấy bảng hướng dẫn chỉ đi thẳng, ghi rằng còn cách 10km. Chú lúng búng, tôi chỉ nghe được “đẹp lắm, đẹp lắm…” thì đã thấy một cụm đền đài quá lạ vì kiến trúc tầng tầng lớp lớp vuông vắn lạ lẫm và những sắc màu quá rực rỡ. Té ra, Nyau muốn giới thiệu ngôi chùa Thanboddhay, một cách tự nguyện dù tôi không biết, yêu cầu trước đó. “Vì chùa này đẹp, rất đẹp nên em muốn giới thiệu với anh” – như sau đó chú bẽn lẽn chia sẻ với vốn ngoại ngữ rất cố gắng của mình.
Nằm cách phố thị 20km, được tự tay xây dựng bởi cao tăng Monyin, ngôi chùa Thanboddhay (tên khác Mohnyin Thambuddhei) khởi công xây dựng ngày 20.7.1939, hoàn thiện vào 2.3.1952, trên nền một ngôi chùa cổ từ thế kỷ 14. Ngôi chùa được ví von là Tiểu Borobudur này làm kinh ngạc những ai đã từng hay chưa đến viếng ngôi đền Phật giáo lớn nhất thế giới ở Indonesia.
Giông giống ở kiến trúc vuông vắn, nhiều tầng lớp nhưng khác hẳn Borobudur uy nghi đá đen trầm mặc, Thanboddhay rực rỡ các sắc màu. Nhìn từ xa chùa giống như cung điện lung linh nhiều sắc màu chứ không chỉ vàng chói đặc trưng của chùa Miến. Cũng khác với hầu hết chùa Miến, đứng gác ở cổng chùa không phải là các sư tử Chinthes đặc trưng mà là hai chú bạch tượng to đùng nhưng thanh thoát. Vuông chằn chặn, mỗi cạnh 50,6m, đây là ngôi chùa vuông độc đáo duy nhất trên xứ Miến. Ở Borobudur, dọc theo mỗi tầng vuông là nhiều những pho tượng Phật, còn ở đây là những bảo tháp nhỏ nhiều màu chạm trổ phù điêu tinh xảo. Có đến 864 bảo tháp nhỏ nhắn rực sắc nằm bao quanh bảo tháp bằng vàng ròng lóng lánh cao đến 40m nằm giữa – mô phỏng hình tượng của núi thiêng Meru, trung tâm của vũ trụ theo lý thuyết nhà Phật, cũng như ở Borobudur.
Bước qua cửa chánh điện, du khách như ngỡ mình lạc bước vào “nhà gương Phật”, vì xung quanh toàn là các tượng Phật nhỏ. Không chỉ che kín tất cả các bức tường mà ôm quanh cả các cột kèo, nên nếu chưa quen mắt, nhất là vừa từ ngoài nắng vào sẽ ngỡ như là gương phản chiếu qua lại. Nhìn đã hoang mang vậy, nhưng đọc thấy con số lại càng sốc. Có hơn nửa triệu, mà có tài liệu chi tiết là 582.257 tượng Phật lớn nhỏ trong chùa Thanboddhay. Mê mẩn ngó nghiêng, tìm đọc, chụp hình Thanboddhay… tôi chỉ buộc phải rời đi sau khi Nyau hối thúc mấy bận và mấy lần cảm ơn cậu đã đưa tôi đến một kỳ quan giữa làng quê nghèo.
Và từ rất xa trên đường, tôi đã thấy pho tượng Laykyun Setkyar sừng sững giữa đất trời, cao 130m, trên đồi cao thoáng đãng. Nhưng điều làm tôi ngạc nhiên là cũng từ rất xa tôi đã nhìn thấy một pho tượng Phật nằm to lớn không kém ngay bên dưới. Té ra pho tượng Phật nhập Niết bàn, dài đến 95m, cao 18m trong cụm kiến trúc Laykyn Setyar này cũng từng là pho tượng Phật nằm dài nhất thế giới trước đây – giờ đã ở vị trí thứ ba! Nằm trong làng Khatakan Taung, cụm kiến trúc trong chùa Bhodi Tataung (tên đầy đủ của 2 pho tượng này là Mahar Bodhi Tataung Laykyun Setkyar), được cao tăng U Narada xây dựng từ những năm cuối thế kỷ trước.
Bodhi Tataung – “1.000 cây bồ đề” là dự định ban đầu của vị cao tăng U Narada, khi ông bắt đầu trồng 27 cây nhỏ năm 1961 và đặt những pho tượng Phật bên dưới gốc cây. Cuối cùng, ông đã trồng hơn 9.000 cây bồ đề và đặt hơn 10.000 tượng Phật quanh làng Khatakan Taung. Sau đó, ông bắt tay xây pho tượng nằm, xong năm 1991. Rồi năm 1996 ông xây pho tượng đứng, hoàn thành năm 2008, hai năm sau ngày ông viên tịch. Có 32 tầng bên trong tượng rỗng. theo thứ tự đó là cảnh tượng các tầng địa ngục ghê rợn để răn đe người đời tránh việc ác, nuôi lòng thiện.
Tôi rất ấn tượng vì những gì miền quê nghèo, những người dân lam lũ ngay cả khi đi viếng chùa kia… đã làm được. Thắp nén nhang cuối chia tay, tôi khấn nguyện cho quê hương mình, và cho cả Monywa vừa đến đã thấy thân tình.
Trần Thái Hoãn
