Sự ra đời của đất phối đất - Cách nghệ nhân phối trộn đất tử sa
Một trong các cách phối trộn đất của tử sa: đất phối đất
Đầu tiên chúng ta cần làm rõ khái niệm “đất tử sa thuần tính đơn nhất”: là loại đất tử sa được chế luyện từ những loại quặng nguyên khoáng đơn thuần, không thêm loại đất nào khác, cũng không thêm các chất tạo màu.
Nhưng trong một số trường hợp, các hạt của loại đất đơn nhất này rất thô, độ dẻo của đất kém, khó tạo hình trong chế tác, lúc này chúng ta cần thêm vào những loại đất có độ dẻo tốt, để tăng khả tăng tạo hình của đất. Đồng thời, cũng có lúc là để đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ và sáng tác của người nghệ nhân, từ đó việc “dùng đất phối đất” đã ra đời.
Đất phối đất là dùng hai loại hoặc nhiều loại đất tử sa khác nhau phối hợp trộn lẫn nhau với tỉ lệ nhất định, để đạt được màu sắc đất mới. Ví dụ dùng đất lục nê và hồng nê phối trộn để ra màu vàng óng. Đất phối đất cũng có thể đáp ứng nhu cầu của sự thay đổi về kỹ thuật làm ấm và thiết kế của ấm, bù đắp những khuyết điểm của 1 loại đất đơn nhất. Ví dụ, cho một lượng thích hợp hồng nê vào trong chu nê, có thể giảm tỷ lệ co ngót biến dạng của phôi, đồng thời tăng tỷ lệ thành phẩm. Một số loại đất cần mức nhiệt thiêu kết cao, chúng ta cũng có thể trộn cùng với một loại đất có mức độ kết tinh cao để giảm nhiệt nung, thay đổi màu sắc của ấm thành phẩm và tăng khả năng tạo hình của đất.
Theo cuốn “Dương Tiện Danh Hồ Hệ”, các nghệ nhân cuối đời Thanh đã nắm được cách pha phối giữa các loại đất tự nhiên với nhau. Từ Hữu Tuyền đã từng pha phối ra nhiều loại màu đất như hải đường hồng, chu sa tử, định diêu bạch, lãnh kim hoàng, đạm mặc, trầm hương, thủy bích…mang đến sự phong phú kỳ diệu cho ấm tử sa.
Đất phối đất là sử dụng các loại đất tự nhiên pha phối với nhau nhằm mục đích tăng ưu điểm của loại đất này và hạn chế ưu điểm của loại đất khác, và có thể đạt đến việc tối ưu hóa tính chất của đất. Phẩm chất của loại đất dùng để phối sẽ quyết định hiệu quả đạt được cuối cùng sau khi phối xong. Tỷ lệ pha phối đất tử sa phải dựa vào sự tìm tòi sau một thời gian dài, lượng sử dụng của mỗi loại đất cần căn cứ vào đặc tính của đất và nhu cầu sử dụng. Có người đã thử dùng các loại nguyên liệu khác để pha phối ra đất tử sa, nhưng không thành công. Cùng với nhận thức của mọi người về đặc tính của đất được và kỹ thuật nung ấm nâng cao, phạm trù đất phối đất không ngừng mở rộng.
Uống Trà Thôi
Theo che-sach
